Tại các tỉnh miền Nam và Tây Nam Bộ, cháo là món ăn thân thuộc của mọi gia đình. Người không giỏi nấu nướng hoặc không có nhiều thời gian chỉ cần vo nắm gạo bắc nồi cháo trắng ăn với cá kho khô.

Cầu kỳ hơn thì mua ít thịt heo để có nồi cháo thịt bằm. Nhưng có lẽ phải đến khi nếm thử món cháo cá của xứ Mỹ Tho, người sành ăn mới công nhận “đây không còn mà món ăn thông thường mà chính là đặc sản”.

Không quá cầu kỳ trong chế biến nhưng muốn có tô cháo ngon khiến người ăn phải xuýt xoa thì không đơn giản. Trước tiên là gạo, đầu bếp sẽ chọn loại gạo dẻo vừa, vị ngọt và có hương thật thơm. Gạo nấu cháo không vo và nấu ngay như cháo trắng mà phải được rang trên chảo đến khi hạt vàng đều và tỏa mùi thơm.

Cá lóc chọn để nấu thường là con to để ít xương. Tuy vậy các đầu bếp kỹ tính ở Mỹ Tho thường chọn cá lóc đồng. Loại cá này tuy nhỏ hơn nhưng thịt chắc và thơm. Cá mua về đánh vảy, xát muối lên toàn thân cá để khử nhớt và bớt mùi tanh.

Bụng và đầu cá cần làm thật sạch bằng cách lấy mang và tất cả phần máu bằm còn đọng lại. Với người miền Tây, cá làm sạch nhưng phải để lại nguyên bộ ruột vì đây được xem là phần ngon nhất của cá lóc và cũng là nét hấp dẫn của món cháo cá. Để cá hết tanh và không bị nhạt, sau khi làm sạch, một số người chần cá qua nước sôi có tí gừng, tí muối và bột nêm.

Để cháo tròn hương vị, nước nấu cháo không được dùng loại nước máy có lẫn mùi clo. Một số người kỹ tính dùng nước mưa hoặc nước lọc để nấu cháo. Bắc nồi lên bếp, đun nước sôi cho gạo rang vào nấu đến khi nở, nêm muối, bột ngọt, đường và nước mắm. Cuối cùng, cá lóc được cho vào đun để nước ngọt và mùi thơm của hòa với từng hạt cháo thì vớt cá để riêng.

Với người nấu khéo, con cá lóc chỉ vừa đủ chín tới để thịt vẫn còn nguyên không vỡ. Tùy vào sở thích của người ăn, đầu bếp sẽ tách riêng phần đầu và ruột cá. Phần thân cá sẽ được tách hết xương, khi cần ăn, chỉ việc cho cá vào tô rồi múc cháo. Cũng có người thích để cá riêng trên đĩa có thêm hành chần và rau thơm.

Để tô cháo thêm phần hấp dẫn, sau khi nêm nếm đủ gia vị, người nấu thường lấy hành tím cho vào, ngoài ra hành lá và ngò rí xắt nhuyễn cũng là hai thứ không thể thiếu. Tương hột (đỗ tương) bằm nhuyễn cũng là bí quyết giúp nồi cháo cá có mùi vị đặc trưng. Tại Mỹ Tho, một số quán cháo cá lóc nổi tiếng có cả hũ tương hột bằm để khách có thể dùng làm nước chấm hoặc nêm thêm tùy thích.

Cuối cùng là đĩa rau đắng đất, thứ rau đặc sản miền Nam đắng tê đầu lưỡi nhưng sau lại ngọt. Không phải loại rau đắng trồng công nghiệp có thân và lá to như cọng rau sam, rau đắng đất Mỹ Tho mọc theo các mô đất ở sau nhà có lá và thân nhỏ, vị đắng hơn. Với món cháo cá, sự kết hợp giữa vị đắng và mùi thơm của rau như hòa quyện một cách hoàn hảo với mùi gạo rang, cá lóc và cả mùi tương có trong từng muỗng cháo.

Trời nóng, làm tô cháo cá nóng hổi vừa húp vừa lau mồ hôi. Mùa lạnh, tô cháo cá làm ấm lòng thực khách. Ngon miệng, dễ tiêu hóa lại giàu dinh dưỡng, cháo cá vài chục nghìn đồng trở thành món ăn đặc sản có mặt quanh năm và là món ăn mà những ai có dịp ghé qua mảnh đất miền Tây.